نووسەر و شانۆکاری فەرەنسی (ئەنتۆنان ئارتۆ) لە ساڵی ١٩٣٨دا چاپی یەکەمی کتێبی (شانۆ و هەمبەرەکەی) بڵاو دەکاتەوە. کتێبەکەیش، کە نووسەر لە چەند کاتێکی جیاوازدا نوسیوویەتی، تەقەلایەکە بۆ بەرەنگاربوونەوەی شانۆی باو و لە هەمان کاتدا ڕۆنانی شانۆیەکی تری جودا. بەشەکانی کتێبەکە…
دەروازەیەك ولیەم شەكسپیر ١٥٦٤-١٦١٦ بە شانۆنامەكانی دەروازەیەكی گەورە بەڕووی شانۆی جیهانیدا دەكاتەوە، شەكسپیر خاڵێكی گرنگی وەرچەرخان و گۆڕانكارییەكانە و شانۆ فۆرم و شێوازێكی تر لەخۆ دەگرێت، هەر لەبەر ئەوەیشە ساڵانە و لە هەموو جیهاندا و لەسەر هەموو شانۆكان، بەبۆچوون…
یۆن فۆسه له ساڵی ١٩٩٤ دا، له‌سه‌ر شانۆی نه‌ته‌وایه‌تی بێرگن و بۆ یه‌که‌مجار به شانۆنامه‌ی (وه هه‌رگیز ئێمه له‌یه‌کتر جیانابینه‌وه) ده‌رده‌که‌وێت، ئه‌م ده‌رکه‌وتنه سه‌ره‌تای ته‌رزێکی تازه و مۆرکێکی تایبه‌تمه‌ند ده‌بێت له شانۆی نه‌رویژی و دواتریش له تێکڕای شانۆی ئهوروپی و…
١ پیته‌ر بروک به‌م شێوه‌یه پێناسه‌ی هاملێت ده‌کات: (ده‌کرێت تراجیدیای هاملێت هه‌میشه و سه‌رله‌نوێ، وه‌ک جیهانێکی شاراوه بدۆزرێته‌وه و بژێنرێته‌وه. هه‌ر له‌م ده‌روازه‌یه‌شه‌وه ئێمه ده‌توانین له هاملێتدا به‌دوای ڕاستییه‌کاندا بگه‌ڕێین، ئه‌و ڕاستییانه‌ی ده‌بنه وێنه‌یه‌کی ڕاسته‌وخۆی ڕاڤه و ستراکتوری ڕژێم، ده‌سه‌ڵات،…
دەقێکی شانۆیی لە سێ بەشدا، دوا بەرهەمی چاپ کراوم، چاوەڕوان بن، بەم زوانە. هەر سێ بەشەکەی ئەم دەقە بە ماوەیەکی کورت و لە قۆناغێکی هەستیاری ژیانمدا نووسراون. هەر سێ بەشەکەیش یەکتری تەواو دەکەن و پێکەوە چیرۆکی ژیانی پیاو و ژنێک،…
نووسەر و ریژیسۆری سوێدی ئینگمار بێرگمان ١٩١٨-٢٠٠٧ هەمیشە دیدێکی گەمەئامێز و داهێنەرانەی بۆ پرۆسەی نووسین هەبووە و نووسینەکانی چەندان مەودای گرینگ و دەوڵەمەند لەخۆ دەگرن؛ بێرگمان تەنها نووسەری سیناریۆی فیلمەکانی خۆی نەبووە، بەڵکوو دەقی شانۆیی، ڕۆمان، یاداشتنامە، بیرەوەری… هتد نووسیوە.…
دەقێکی شانۆیی زۆر کورت نووسینی: دانا ڕەئووف شانۆ نیمچە ڕووناک بوونەوەیەک ڕووناک دەبێتەوە، لەگەڵ دەنگی مۆسیقادا هەناسەیەکی قووڵ، به‌ڵام نیمچه خنکێنراوی مرۆڤێک پانتایی شانۆ دەگرێتەوە. شانۆ زیاتر ڕووناک دەبێتەوە. چرکە چرکی کاتژمێرێک لەگەڵ دەنگی شەمەندەفەرێک هێدی هێدی بەرز دەبێتەوە. سەرلەنوێ،…
شانۆنامەنووسی سوێدی (لاش نۆرێن) تەمەنی حەفتا ساڵی تێپەڕاندوە و هەست دەکات بەرەو دوا وێستگەکانی ژیان دەڕوات و لە یاداشت و دیدارەکانیشیدا ئاماژەی بۆ ئەوە کردوە، کە بەرەو مەرگ دەڕوات. ئەم هەستەی خۆی لە دەقێکی تازەیدا ده‌ربڕیوه و هەوڵی داوە، لە…
شانۆی گرێکی لەگەڵ پرۆسەی دیموکراسی یۆنان، بەر لە دوو هەزار و پێنج سەد ساڵ گەشە دەکات و دەشبێتە ئامڕازێکی گرینگی ئەو پرۆسەیە. شانۆ بوارە کردەییەکەی سیستێمە دیموکراسییەکەی یۆنان بوو، لە ڕێگای شانۆوە ئەو گفتوگۆیانە دەکران و بەرجەستە دەکران، کە لە…
سامۆێل بێکێت گەردوونێکی تایبەتمەندە بەخۆی و دەقە شانۆییەکانی ژانرێکی تایبەتی بێکێت-ە، کە لە مێژووی شانۆدا، ناوازەیە و لە دەقی هیچ نووسەرێکی تر ناچێت؛ ئەوەی ئەو نووسیویەتی، چ لە ڕووی فۆرم و چ لە ڕووی ناوەڕۆکەوە، دابڕانێکی سەرتاسەری و سەراپاگیرە…
ئاوگوست ستریندبێرگ ١٨٤٩-١٩١٢ شانۆنامە ناتورالیزمییەکەی (باوک) لە ساڵی ١٨٨٧ دا نووسیوە و یەکێکە لەو دەقانەی تا ئێستایش بە بەردەوامی لەسەر شانۆکانی دونیا نەمایش دەکرێت. فەیلەسوفی ئەڵمانی فریدریش نیتشە، بە خوێندنەوەی ئەم دەقە سەرسام دەبێت و نامە بۆ ستریندبێرگ دەنووسێت و…
هونەری ڕۆمان، لە ئەدەبی ڕووسیدا ڕۆڵێکی گرینگ و بەهایەکی گەورەی، نەک تەنها بۆ ئەدەبی ڕووسی، بەڵکوو بۆ تێکڕای ئەدەبی جیهانی هەبووە. ئەم هونەرە، بە تایبەتی ڕۆمانی ڕیالیزم، که هەر لە نیوەی ساڵەکانی ١٨٠٠ەکانەوە بۆ رووسەکان لە پرسە هەنووکەیی و مەسەلە…
لەم ماوەیەدا، ڕۆژنامە و گۆڤارە کولتوورییەکانی سوێد ڕانانی کتێبێکیان، کە بە سێ بەرگ لە ئەڵمانیا و بە زمانی ئەڵمانی لەسەر ژیان و بێوگرافیای فرانس کافکا ١٨٨٣ – ١٩٢٤ دەرچووە، بە تێر و تەسەلی کردووە. لەم کتێبەدا، جیا لە هەموو ئەو…
ئامادەکردن و وەرگێڕانی لە سوێدییەوە: دانا ڕەئووف هەر لەسەرەتاوە بە چ شێوەیەک دەتوانین، ئاماژە بۆ ئەوە بکەین، کە شانۆنامە ڤۆدڤێل١ و یه‌کپه‌رده‌ییه‌کانی چێخەف هه‌نگاوێکن به‌ره‌و درامایاکی نوێ؟ ئەم دەقانە لە سەرەتادا زۆر بە ئاسانی، وەک نەمایشێکی سەرکەوتووی (شانۆی گاڵتەئامێز) ناوزەد…
باخی گێلاس، کە دوا دەقی چێخەف-ە و لە ساڵی ١٩٠٣ دا نووسیویەتی، هەمیشە بۆ ڕووسیا و بۆ جیهانیش شتگەلی نوێیان تێدایە و دەکرێت لە هەموو سەردەمێکدا نەمایش بکرێت و زۆر شتی تازەیش بەو ڕۆژەی نەمایشەکەی تیا پێشکەش دەکرێت، بڵێت. سانسور…
شانۆنامەنووسی سوێدی (لاش نۆرێن) دەقێکی تازەی خۆی (ژیانی وەستاو) لە شانۆی پادشایەتی پێشکەش دەکات. ئەم دەقە نوێیەی، کە هەر لە ریژی خۆیەتی، زیاتر سیناریۆیەکی درێژە و بە چەشنی نۆتەی مۆسیقا، گوزارشت لە ژیان و مەرگ لە ژیانی ڕۆژانە و…
دیداری: شۆڕش محه‌مه‌د حسێن شانۆكاری كورد (دانا ره‌ئووف) یه‌كێكه له‌و شانۆكاره جدییانه‌ی، كه له‌نێو ره‌وتی هونه‌ری شانۆی كوردیدا خاوه‌ن پێگه و ئاماده‌بوونێكی هه‌میشه‌یی هه‌یه، ئه‌م شانۆكاره تاكه شانۆكارێكی كورده، كه توانیویه‌تی له شانۆیه‌كی گرنگیی وه‌ك (شانۆی پادشایه‌تیی) له سوید، له‌گه‌ڵ…
ئینگمار بێرگمان ١٩١٨-٢٠٠٧ داهێنەرێکی بێ وێنە بووە، فیلمەکانی، بەرهەمە شانۆییەکانی و هەروەها وەک نووسەرێکیش، کولتوورێکی دەوڵەمەندی لە دوای خۆی بۆ دونیا بەجێ هێشتوە؛ هەر خۆی سیناریۆی فیلمه‌کانی دەنووسی و هەژموونێکی گەورەی بەسەر سینەمای جیهانی و ریژیسۆرە گەورەکانەوە هەبووە. گەورە ریژیسۆرێکی…
نووسینی: سەدیق عەزیز ئەم کتێبەی کاک دانا، لە کتێبەکەی ژان کۆت، ئەگەر زیاتر نەبێت بە دڵناییەوە کەمترنیە. کورتە دیالۆگێکی نێوان من و کاک دانا لە (چاتێکدا) دانا: جا حەزەکەم شتێکی تریشت پێی بڵێم: دوای سالێک و دە مانگ لە کارێکی…
ئەو ئەزموونە دەوڵەمەندەی چێخەف، وەک سیستێمێکی تەواو وایە، یەکەیەکی هونەری چڕ و سەراپاگیرە، لەم ئەزموونەدا شانۆ چیرۆکەکانی تەواو دەکات و چیرۆکەکانیشی مەودا هزری و هونەری و کۆمەڵایەتییەکانی نێو شانۆنامەکانی قووڵ و هەمەلایەن دەکەن. لەگەڵ ئەوەیشدا دەتوانیین بڵێن، کە چێخەفی شانۆنامەنووس…
لەم سی چل ساڵەی دوایدا، پیشەی دراماتۆرگ لە شانۆکانی ئەوروپادا دەبێتە توخمێکی گرینگ و ڕۆژ بە بەرۆژیش پێگەی دراماتۆرگ پتەوتر دەبێت و تەنانەت ئێستا لە پەیمانگا و زانکۆکانی جیهاندا، وەک بەشێکی تایبەتمەند و سەربەخۆ دەخوێندرێت. دەستەواژە و چەمک و…